“Düğün Dernek” filminin Yuri Lotman’ın kültür göstergebilimi kuramıyla incelenmesi

Özet

Göstergebilim, merkezinde göstergelerin yer aldığı ve temel araştırma alanında bu göstergelerin yüklendikleri anlamları, işlevlerini ve anlamlı bir bütün olan dizgeyi oluşturmak için birbiri arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Sinemanın, kendi dizgesi içinde bir dil kullanarak kendine has nitelikli bir anlatım aracı olması, göstergebilim açısından önemli bir konudur. Bu nedenle sinema, günümüzde en etkili anlatım araçlarından biri olarak kabul edilmektedir. Sinemanın anlatım dili, görsel ve işitsel ögeleri bir araya getirerek izleyiciye özgün bir deneyim sunmaktadır. Düğün Dernek filmi, göstergebilim açısından incelendiğinde, sahnelerde kullanılan göstergeler, semboller ve anlamın oluşturulma şekilleri üzerinde detaylı bir çözümleme yapılabilmektedir. Bu bağlamda, göstergebilim, sinemanın anlatım dilini ve izleyicide uyandırdığı duyguları anlamak için kullanılabilecek önemli bir uygulama alanıdır. Bu çalışmada inceleme nesnesi olarak Türk sinemasında yer alan 2013 yapımı ünlü yönetmen Selçuk Aydemir’in beyaz perdeye sunmuş olduğu Düğün Dernek filmi incelenmiştir. Düğün Dernek filmi amaçlı örneklem yöntemiyle seçilmiş ve film göstergebilimsel analiz yöntemi kullanılarak karakterlerin sembolik temsilleri, mekânın kültürel ve toplumsal anlamlarıyla yorumlanmıştır. Çalışmanın amacı, Düğün Dernek filmi kültür göstergebilimi açısından incelendiğinde filmde kullanılan göstergelerin toplumun kültürel değerlerine, normlarına, ritüellerine ve anlam sistemlerine nasıl atıfta bulunduğunu anlamaktır. Araştırma nesnesinde dil, giyim-kuşam, mekân, jest ve mimik gibi dilsel ve dilsel olmayan göstergeler aracılığıyla anlamlı bir bütün yaratılmıştır. Kültür göstergebilimi açısından, film Türk kültürünün çeşitli yönlerini yansıtarak sembolik bir anlam taşımaktadır. Düğün ritüelleri, aile ilişkileri ve toplumsal normlar, Lotman’ın vurguladığı kültürün göstergebilimsel yapısını oluşturmaktadır. Bu unsurlar da filmdeki olayların ve karakterlerin anlamını derinleştirmektedir. Kültürlerarası iletişim, filmdeki karakterler arasındaki çatışma ve anlaşmazlıkları vurgulamaktadır. Çift anlamlılık ve ironi ise filmdeki komik olaylar ve alaycı anlatım üzerinden ortaya çıkmakta, bu da Lotman’ın göstergelerin çoklu anlamlılığına ve ironik kullanımına işaret etmektedir. Dolayısıyla, metin ve bağlam ilişkisi, filmdeki olayların Türk toplumunun belirli bir dönemine ait sosyal ve kültürel bağlam içinde değerlendirilmesini sağlamaktadır. Filmin içerdiği kültüre ait kod ve sembollerin izleyiciyle nasıl etkileşime geçtiğini anlamak açısından önemlidir. Bu nedenle filmdeki göstergelerin çözümlenmesiyle, izleyiciye filmde geçen olayların, karakterlerin davranışlarının, diyalogların ve mekânların altında yatan kültürel anlamın daha iyi anlaşılması hedeflenmiştir.