Şeyh Galib’in Şiirlerinde Ateş ve Su İmgelerinin Göstergebilimsel İşlevi Üzerine Bir Değerlendirme

Özet

Ateş ve su imgeleri tarih boyunca hemen hemen tüm kültürlerde insanın zihin dünyasını önemli ölçüde etkileyen deneyimleri temsil eden imgelerdir. İnsan ateş ve suyun çağrışım alanına girebilecek birçok unsurla etkileşim hâline girmiş, onlarla köklü bir etkileşim kurmuştur. Ateş ve su bir yandan insan tarafından sürekli anlamlandırılan imgelerken diğer yandan insanın anlam dünyasını da sürekli etkileyen imgelerdir. Az sözle çok zengin çağrışımlar elde etmeyi ilke edinen klasik Türk şairlerinde de bu iki imgenin anlam potansiyelinden fazlasıyla yararlanılmıştır.
Şeyh Galib şiirlerini her ne kadar klasik Türk edebiyatı geleneği içinde kaleme alsa da yaklaşım olarak şiire birçok yenilik kazandırmıştır. Şeyh Galib önceki şairlere göre klasik Türk şiirinin kalıplarının dışına daha çok çıkabilmiş ve şiirini daha çok kişiselleştirebilmiş bir şairdir. Şiirler çözümlenirken geleneğe daha bağlı bir şairin şiirlerini incelemekle bunun dışına çıkabilmiş veya geleneğin sınırları içinde kalsa bile daha çok yenilik getirebilmiş bir şairin şiirlerini incelemek farklı yaklaşımları gerektiren durumlardır. Kişisel deneyimin şiire daha çok dâhil edildiği, anlamın derinlere itildiği, soyut unsurların çok daha ön plana çıktığı Şeyh Galib’in şiirleri incelenirken nasıl bir yöntemin kullanılacağı çok daha büyük önem kazanır.
Bu çalışma Şeyh Galib’in şiirlerinde derine itilmiş, soyutlanmış ve kişiselleştirilmiş anlamın ortaya çıkarılmasında ateş ve su gibi hem somut hem soyut hem de evrensel boyutları olan imgelere odaklanmanın önemine vurgu yapmayı amaçlamaktadır. Ateş ve su imgelerinin çok boyutlu göstergeler olması onların mikro ve makro bağlamlarının, diğer göstergelerle, şairle, okurla, dönemle olan etkileşimlerini önemli hâle getirir. Göstergebilimsel yöntemler bir metnin çözümlenmesi konusunda çok boyutlu olanaklar sunması bakımından önemlidir. Bu nedenle çalışmada söz konusu yöntemler tercih edilmiştir.