İlk öğretmen: Bir göstergelerarası çeviri örneği
Cengiz Aytmatov’un kısa öyküsü Andrei Konchalovsky’nin filmi olduğunda
Özet Görüntüleme: 216
/ 
PDF İndirme: 24
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.11066358Anahtar Kelimeler:
Göstergelerarası çeviri, sinema uyarlaması, montaj, anlam dönüşümüÖzet
Makalemiz Kırgız yazar, halk kahramanı ve diplomat Cengiz Aytmatov’un İlk Öğretmen adlı kısa öyküsünün göstergebilimsel çözümlenmesine ayrılmıştır. Geçtiğimiz yüzyılın yirmili yıllarında bir köy okulu öğretmeninin öyküsü hem bir aşk öyküsü hem de Orta Asya Cumhuriyetlerinden biri olan Kırgızistan’ın kültür ve geleneklerinin tarihidir.
1961 yılında yazılan öykü, 1965 yılında Rus yönetmen Andrei Mikhalkov-Konchalovsky tarafından sinemaya uyarlandıktan sonra geniş kitlelerce tanındı. Konchalovsky’nin Moskova’daki VGIK Sinematografi Enstitüsü’ndeki diploma çalış ması çok sayıda uluslararası film festivalinde ödül aldı. Yönetmene göre, çekim sürecinde Japon yönetmen Akira Kurosawa’nın uzun metrajlı filmlerinin mizansenlerinden esinlenmişt ir: “Fikir, Kurosawa’nın İlk Öğretmen’i nasıl yapabileceğini hayal etmek, iki yönetmenin vizyonlarının böyle çok sesli bir şekilde üst üste bindirilmesini sağlamaktı” (Konchalovsky, 2021).
Çözümlememizin amacı, yazılı bir metnin görsel bir imgeye göstergelerarası çeviri sürecinin özel birleştirim yöntemleri, benzetmeler ve simgeler aracılığıyla nasıl gerçekleştiğini göstermektir. Konchalovsky’nin filmini, Paolo Fabbri’nin deyimiyle, özgün sözel temelin reddinin yaratıcı ve öngörülemez bir anlam dönüşümüne büründüğü “Mutlu Babil” olarak değerlendirebilir miyiz (Lotman, 1992)?
Çözümleme, Yuri Lotman’ın kültür göstergebilimi alanındaki çalışmalarına ve çağdaş Avrupalı göstergebilimcilerin araştırmalarına dayanmaktadır. Çalışmada ayrıca Marina Merkoulova ve Alexei Kolesnikov’un Andrei Konchalovsky adlı belgesel filminden Andrei Konchalovsky ve Chingiz Aitmatov ile yapılan konuşmalardan parçalar kullanılmıştır. Kendimi umut verici buluyorum (2007).
Referanslar
Aitmatov, Ch. (1958/2022). Jamila. In The First Teacher. Azbuka.
Aitmatov, Ch. (1962/2022). Pervy Uchitel (The First Teacher). Azbuka.
Aitmatov, Ch. (2007). Interview with Marina Merkoulova. In Andrei Konchalovsky. Schitayu sebia podaiuschim nadezhdy (Andrei Konchalovsky. I Consider Myself Promising). Documentary film by Marina Merkoulova and Alexei Kolesnikov. Retrieved from https://www.culture.ru/live/movies/1436/schitayu-sebya-podayushim-nadezhdy-a-konchalovskii
Anninsky, L. (2007). Interview with Marina Merkoulova. In Andrei Konchalovsky. Schitayu sebia podaiuschim nadezhdy (Andrei Konchalovsky. I Consider Myself Promising). Documentary film by Marina Merkoulova and Alexei Kolesnikov. Retrieved from https://www.culture.ru/live/movies/1436/schitayu-sebya-podayushim-nadezhdy-a-konchalovskii
Barthes, R. (1973). Le Plaisir du texte. Éditions du Seuil.
Beyaert-Geslin, A. & Fontanille, J. (2024). Postface. In P. Fabbri. Le sphinx incompris. Vingt et un essais sémiotiques sur l’art. Pulim. (pp. 237-262).
Eisenstein, S. (1934/1964). O tchistote kinoyazyka (On the purity of film language). In Selected works in VI volumes II. Iskusstvo. (pp. 81-92). Retrieved from http://teatr-lib.ru/Library/Eisenstein/Select_2/#_Toc319420488
Eisenstein, S. (2016). Notes for a General History of Cinema. In N. Kleiman & A. Somaini (Eds.) Sergei M. Eisenstein. Notes for a General History of Cinema. Amsterdam University Press. (pp. 109-254).
Fabbri, P. (1998). La svolta semiotica. Laterza.
Fabbri, P. (2003). Elogio di Babele. Meltemi Editore.
Fabbri, P. (2019). Notes sur les identités collectives, traduction française de Denis Bertrand. Retrieved from http://afsemio.fr/wp-content/uploads/P.FABBRI-Identità.collettive-Notes_TR.D.Bertrand-AFS.pdf
Fabbri, P. (2024). Le sphinx incompris. Vingt et un essais sémiotiques sur l’art. Préface de Lucia Corrain. Postface de Anne Beyaert-Geslin et Jacques Fontanille. Traduction et révision de Jacques Fontanille. Pulim.
Fellini, F. (1980). Fare un film. Einaudi.
Fontanille, J. (2022). Conference Changer de social, refaire la sociosémiotique? at the semiotic colloquium in Urbino Prospettive della sociosemiotica, September 15, 2022. Program retrieved from https://iass-ais.org/seminari-di-semiotica-di-urbino-12-16-septembre-2022/
Genkin, S. (1962). Issledovanie elementov kinoyazyka (Study of elements of film language). In Symposium po strukturnomu izucheniu znakovykh system (Symposium on the Structural Study of Sign Systems). Izdatelstvo Akademii Nauk SSSR. (pp. 129-131).
Greimas, A. J. (1987). De l’imperfection. Fanlac.
Konchalovsky, A. (2007). Interview with Marina Merkoulova. In Andrei Konchalovsky. Schitayu sebia podaiuschim nadezhdy (Andrei Konchalovsky. I Consider Myself Promising). Documentary film by Marina Merkoulova and Alexei Kolesnikov. Retrieved from https://www.culture.ru/live/movies/1436/schitayu-sebya-podayushim-nadezhdy-a-konchalovskii
Konchalovsky, A. (2021). Interview with Andrei Apostolov. Seance magazine. Retrieved from https://seance.ru/articles/first-teacher/
Kourdis, E. & Bankov, K. (2022). Introduction: translation and transformation in audiovisual and digital culture. Digital Age in Semiotics & Communication, V, 7–14. Retrieved from https://ojs.nbu.bg/index.php/DASC/article/view/847
Lotman, Y. (1973/1998). Semiotika kino i problemy kinoestetiki (Semiotics of Cinema and Problems of Cinema Aesthetics). In Ob iskusstve (On Art). Iskusstvo-SPB. (pp. 288-372).
Lotman, Y. (1990). Universe of the Mind: A Semiotic Theory of Culture. Indiana University Press.
Lotman, Y. (1992/ 2004). Kultura i vzryv (Culture and Explosion). In Semiosfera (Semiosphere). Iskusstvo-SPB. (pp. 12-148).
Merkoulova, I. (2020). La traduction franco-russe d’un point de vue sémiotique. Punctum. In E. Kourdis & S. Petrilli (Eds.), International Journal of Semiotics, Translation and Translatability in Intersemiotic Space, 6(1), 285-295. Retrieved from https://punctum.gr/volume-06-issue-01-2020-translation-and-translatability-in-intersemiotic-space/
Merkoulova, M. & Kolesnikov, A. (2007). Andrei Konchalovsky. Schitayu sebia podaiuschim nadezhdy (Andrei Konchalovsky. I Сonsider Myself Promising). Documentary film. Retrieved from https://www.culture.ru/live/movies/1436/schitayu-sebya-podayushim-nadezhdy-a-konchalovskii
Montani, P. (2016). “Synthesis” of the Arts or “Friendly Cooperation” between the Arts? The General History of Cinema According to Eisenstein. In N. Kleiman & A. Somaini (Eds.). Sergei M. Eisenstein. Notes for a General History of Cinema. Amsterdam University Press. (pp. 385-392).
Torop, P. (2020). The Chronotopical Aspect of Translatability in Intersemiotic Space. Punctum. In E. Kourdis & S. Petrilli (Eds.), International Journal of Semiotics, Translation and Translatability in Intersemiotic Space. 6(1), 265–284. Retrieved from https://punctum.gr/volume-06-issue-01-2020-translation-and-translatability-in-intersemiotic-space/
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 TAMGA-Türkiye Göstergebilim Araştırmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
